چالشهای تثبیت یا شناوری نرخ ارز در اقتصاد ایران
تاریخ انتشار: ۵ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۳۸۱۸۶۰
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، برنامه میز اقتصاد با موضوع تثبیت یا شناوری نرخ ارز میزبان آقای حسین درودیان کارشناس اقتصادی و همچنین آقای رضا غلامی دیگر کارشناس اقتصادی بود.
مجری: آقای درودیان به هر حال سیاست تثبیت را دیدیم این چند وقته در دولتهای مختلف به نوعی به شیوهای و به قیمتهای مختلفی اجرا شده نظر شما در خصوص این سیاست چیست و فکر میکنید چقدر میتواند کمک کننده باشد برای اینکه ما بتوانیم مدیریت بازار نرخ ارز را داشته باشیم فکر میکنید این سیاسته اساساً سیاست موفقی است یا خیر؟
حسین درودیان کارشناس مسائل اقتصادی: ببینید تثبیت ارز یا به عبارتی ارزان سازی ارز با توجه به شرایطی که الآن ما در آن هستیم یا ارزان بودن ارز اینها را من همه را مترادف هم میدانم حالا به دلیلی، چون عملاً تثبیت بعد از حتی اگر الآن در قیمت ارزانی تثبیت نشود در نهایت خود تثبیت با توجه به اینکه ما یک اقتصاد دارای تورم هستیم در نهایت به ارزانی ارز منتهی میشود از دو وجه میتوانیم نگاه کنیم به آن یکی اینکه این کار، کار درستی است به لحاظ اقتصادی و یکی پیش از آن اینکه مثلاً کار ممکنی هست یا نیست؟ برای یک کشوری یک اقتصادی در شرایط، ببینید حالا بحث درستی آن را من نمیخواهم خیلی وارد آن بشوم به هر حال کارکرد اصلی ارز در اقتصاد واردات است حالا واردات کالا، خدمات یا خروج سرمایه یعنی کار اصلیای که ارز میکند در اقتصاد تقاضا بابت یک چیزی که در خارج وجود دارد و ارز ارزان ارزی که به قیمت خوب دارد عرضه میشود خوب به معنی کم به نسبت بقیهی قیمت ها.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
مجری: البته میتوانید درستی و غیردرستی آن را از نظر خودتان به عنوان کارشناس، به نظر خودتان درست است یا نه؟
درودیان: بله عرض میکنم ارز ارزان یعنی دامن زدن به تقاضا برای آن چیزی که در خارج از کشور وجود دارد، چون کارکرد اصلی ارز این است تقاضای امر خارجی حالا چه بگوییم کالا و خدمات یا سرمایه و این البته چیز شیرینی است به لحاظ کوتاه مدت وقتی نگاه میکنیم طبعاً عامه مردم آدمها خوششان میآید، چون وقتی ارز ارزان است یعنی واردات زیاد است واردات قیمتش خوب است ارزان است احساس فراوانی میکنیم احساس ارزانی میکنیم، ولی یک در واقع لذت کوتاه مدتی است دقیقاً از جنس همین خوراکیهای مثلاً مضر مثل شیرینی و نوشابه و این جور چیزها که کیف میدهد در آن لحظهای که از آن داریم برخوردار میشویم، ولی در نهایت ساختار اقتصاد را تضعیف میکند این از وجه درستی آن.
مجری: پس از نظر شما نادرست است.
درودیان: ارز ارزان برای اقتصاد.
مجری: نه تثبیت نرخ ارز را شما با آن موافقید یا مخالف؟
درودیان: تثبیت ارز که در نهایت منجر یا همین الآن ارز را ارزان میکند یا در نهایت به ارزانی ارز منجر میشود برای اقتصاد برای بخش تولید، برای بخش واقعی چیز مخربی است.
مجری: و اگر ارزان نشد مثلاً چی باز هم موافقید یا مخالف هستید؟
درودیان: میدانید که ارزان نشد یعنی چی؟ یعنی الآن فرض کنید ما نرخ ارز را در یک نرخ بالایی تثبیت میکنیم مثلاً هر عددی وقتی شما میبینید ما اقتصادی داریم اگر سالهای گذشته را نگاه کنید در اقتصاد ما، ما در سالهایی که ارز با ثبات داریم یعنی اصلاً ارز تقریباً ثابت است مثل دهه ۸۰ و مثل سالهای ۹۲ تا ۹۶ به طور مشخص، اگر میانگین نگاه کنید ما حدود ۱۴ و نیم درصد در این سالها تورم داریم البته در آن سالهایی که ارز بی قرار و بی ثبات است در آن سالها متوسط تورمشان ۳۳ و نیم درصد که نشان میدهد ارز یک عامل مهمی است برای تورم، ولی میخواهم بگویم شما حتی در سالهایی که ارز را تثبیت کردید ارز را یعنی ارز بازار تثبیت شده است، ببینید نه دو نرخی، چون ما الآن این چیزی که الآن درباره آن صحب میکنیم عرض میکنم عملاً میشود تثبیت یک نرخ ارز رسمی، ترجیحی، ارز بازار که اصلاً تابع آن سیاست ما عمل نمیکند حتی در آن سالهایی که ما ارز یعنی یک نرخ ارز داشتیم مثلاً دوگانه و اینها نبوده یک نرخ ارز بازار بوده و آن هم نرخ ارز ثابتی بوده ما ۱۴ و نیم حدود ۱۵ درصد در سال، میانگین تورم داشتیم و این معنی آن این است.
مجری: ۹۲ تا ۹۶ یک خرده کمتر هم بوده.
درودیان: کمتر بوده، ولی خب مثلاً شما سال ۸۷ را میبینید که ۲۵ درصد، میانگین دارم عرض میکنم، چون به هر حال آن سالهای ۹۲ تا ۹۶ سالهای خاصی است باز هم یعنی خیلی تورم به عللی بیش از اندازه پایین است و به نوعی سرکوب شده است فنرش جمع شده است میخواهم این را بگویم شما وقتی میگویید تثبیت ارز برای اقتصادی که حتی در شرایط تثبیت ارز تثبیت مؤثر ارز یعنی جایی که فقط یک تک نرخی وجود دارد شما ۱۵ درصد تورم دارید معنی آن این است که به تدریج وقتی تثبیت را ادامه میدهید یعنی این ارز دارد به نسبت بقیهی کالا و خدمات ارزان میشود دیگه یعنی دارد قیمش میآید پایین و خب تقاضا روی آن سرریز میکند تراکم پیدا میکند تقاضا روی آن، منابع ارزی شما کم میشود و در نهایت تعدیل میشود میخواهم این را بگویم که اساساً تثبیت ارز برای اقتصادی با مختصات ما به ویژه در شرایطی که الآن در آن هستیم یک امر غیرممکن است اصلاً شدنی نیست ما اقتصادی هستیم در شرایط تنگنای ارزی، در شرایط تنش ارزی و اقتضاء این وضعیت به صورت طبیعی ارز ارزان و ارز تثبیت شده نیست.
مجری: پس شما معتقد هستید که دولتها نباید بیایند و در یک نرخی عدد ارز را تثبیت بکنند چه حالا مثلاً رو ۴ و ۲۰۰ باشد چه الآن رو ۲۸ و ۵۰۰ یا هر عدد دیگری که در بلند مدت منجر به این میشود که فاصله قیمتی به وجود بیاید. آقای غلامی شما نظرتان چی هست فکر میکنید که باید جور دیگری عمل کرد یا خیر باید اساساً همین سیاستهای تثبیت به این شکلی که در گذشته هم شاهد آن بودیم ادامه پیدا بکند؟
رضا غلامی کارشناس اقتصادی دیگر مهمان حضوری برنامه: من معتقدم تثبیت یک انتخاب نیست یک الزام است اگر تثبیت نکنیم چه کنیم به کدام بازار بسپاریم به بازار قاچاق، قیمت ارز مدام دارد بالا میرود ۶۰ تومان هم زد اصل متغیری است که مستقیم بر سفرهی مردم در اسرع وقت مینشیند قیمتها تورمش، تا کجا اجازه میدهیم که برود بالا؟ کی باید جلویش را بگیرد؟ کی باید مداخله کند؟ مکانیزم اقتصاد کشور اگر بلد باشیم ما.
مجری: یعنی شما فکر میکنید که تثبیت باعث میشود این جلویش گرفته بشود؟
غلامی: بله، نوسانات را دولت را گذاشتیم این وسط که جلوی این نوسانات بیرون را بگیرد گفتم که محدودیت ارزی، محدودیت ارزی برای چی ایجاد شده است؟
مجری: شما در چند دورهی سیاست تثبیت را به مدلهای مختلف اجرا کردیم نتیجه اش آن چیزی نیست که شما.
غلامی: شما هیچ وقت سیاست تثبیت را اجرا نکردید در ۴ و ۲۰۰ سیاست تثبیت اجرا نشد اجازه بدهید من مقدمه اش را عرض کنم، ساختار اقتصاد کشور چی شکلی است مگر ما برای اقتصاد کشور برنامه ریزی نمیکنیم ساختارش را باید بشناسیم دیگر، ارز یک تقاضایش تقاضای مشتقه است یعنی من ارز را که نمیخورم ارز را با آن کالا وارد میکنم کی کالا وارد میکند؟ چی وارد میکند؟ ۸۹ درصد تا ۹۰ درصد کالایی که وارد میشود واسطهای و سرمایهای و مواد اولیه اند بقیه آن هم استراتژیک اند مثل گندم، مثل برنج، اینها سر سفرهی مردم مینشینند این طرف تقاضای ارز است یعنی واردات است دیگر، شما وقتی ارز را بالا میبرید همهی اینها متناسب با آن بالا میروند و مستقیم در تولید مینشینند شاخص قیمت مصرف تولید کننده را بالا میبرند و مینشینند روی شاخص قیمت مصرف کننده و تورم بالا میبرد همیشه هم این بوده نگاه کنید ببینید هر وقت ما جهش ارزی داشتیم در اسرع وقت قیمتها تغییر کردند این تازه قیمتهایی است که از مسیر تولید میآیند من قیمتهای انتزاعی را نمیگویم قیمتهای احتیاطی را نمیگویم آنها جدا هستند این در طرف تقاضا است در طرف عرضهی ارز چی دارید؟ شما صادرات دارید آیا صادرات شما با افزایش نرخ ارز افزایش پیدا میکند؟ نه، طی سه چهار سال گذشته ارز نزدیک به سه برابر شده صادرات شما سه برابر شده؟ نه خیر، صادرات تا بیاید تولیدی نباشد صادرات نمیشود بنابراین افزایش نرخ ارز به صادرات نمیانجامد، بنابراین اگر هم بینجامد چی را صادر میکند؟ از سفرهی من و شما خیار، گوجه و پرتقال و از زمین شما مواد خام، منابع طبیعی را صادر میکند آهن اسفنجی صادر میکنند فولاد صادر میکنند خاک صادر میکنند آب صادر میکنند.
مجری: یعنی شما مخالف فرمایش آقای درودیان هستید؟
غلامی: بله کاملاً، اجازه بدهید ببینید نکته را گرفتید در طرف عرضهی ارز آقایانی که میگویند بازار را رها کن میگویند تثبیت نکن پس چه کن رها کن دیگر، آن کسی که میگوید رها کن منطقش چیست؟ میگوید آقا قیمت را رها کن ارز را، ارز صادرات را پوش میکند واردات را کاهش میدهد و در یک جایی به تعادل میرسد من میگویم این تعادل هیچ وقت به وجود نخواهد داشت در قیمت ۲۰۰ هزار تومان هم به وجود نمیآید، چرا؟ چون وقتی که این اتفاق میافتد تقاضای شما تقاضای بی کشش است عرضهی شما عرضهی بی کشش است، به شدت این سیستم واگراست همان جور که نشان داد هر وقت ول کردیم تا یک جایی رفتیم.
مجری: اجازه بدهید من همین را از آقای درودیان بپرسم آقای درودیان شما و افرادی که مثل شما فکر میکنند به همچنین چیزی معتقد هستید که دلار و ارز رها بشود این اتفاقی که آقای غلامی به آن اشاره میکنند رخ بدهد یا نه چیز دیگری است؟
درودیان کارشناس اقتصادی: این عنوان برنامهی شما دو سر یک طیف است تثبیت یا شناورسازی، شناورسازی یعنی اینکه دولت هیچ کاری نباید بکند باید صبر کند خود بازار ببینید چه اتفاقی میافتد خب این هم ایدهی درستی نیست ایده صحیح این است که ما همانطور که تثبیت نمیکنیم نرخ ارز بازار را هم نمیتوانیم رها بکنیم یعنی ما هدف اصلی مان باید مدیریت رفتارهای نرخ ارز در بازار آزاد باشد به دلیل اینکه لنگر انتظارات تورمی یعنی آن چیزی که مردم به آن نگاه میکنند برای کالای خودشان قیمت میگذارند اصلاً نرخ ارز ترجیحی رسمی شما نیست.
مجری: نه آقای غلامی کاملاً فرمایششان برخلاف فرمایش شماست که شما گفتید تثبیت نباشد آقای غلامی میگوید تثبیت باشد.
درودیان: من میگویم ببینید شما ارز را که ببینید برای اقتصادی مثل ما که دچار تنگنای ارزی هستیم ببینید ما در سال ۹۰ صادرات سرانه مان اگر به ازای هر ایرانی حالا شاخص، عددش مهم نیست شاخصی را اگر بگیرید ۱۰۰ این عدد ۱۰۰ در سال ۹۸ آمده شده ۳۸ و نیم، از ۱۰۰ که پیکش است در سال ۹۰ رسیده ۳۸ و نیم، در سال ۹۹ شده ۳۲، در سال ۱۴۰۰ وضع ما بهتر شده، شده ۴۹ حالا شاید مثلاً الآن بیاید به حدود ۶۰ و اینها برسد یعنی ما دچار یک اتفاق واقعی شدیم یعنی یک اتفاقی افتاده در این اقتصاد که ما به این معنی که دسترسیهای ارزی ما کم شده آن میزانی که ما قبلاً ارز داشتیم الآن نداریم آن میزانی که ارز میخواست خارج بشود الآن بسیار بیشتر از نسبت به آن چیزی که در گذشته بوده اینها واقعیت است و اینها میآید در نرخ ارز بازار آزاد خودش را متجلی میکند ولو اینکه ما دوستش نداشته باشیم در آنجا تجلی پیدا میکند و آن اقتضائات و الزامات خودش را به اقتصاد تحمیل میکند ببین این نکتهی بسیار مهم این است.
مجری: پس چه کار کنیم تثبیت بکنیم؟
درودیان: نه تثبیت نباید بکنیم ما باید رفتار نرخ ارز بازار آزاد را در کنترل بگیریم طوری که روند افزایشی محتوم آن در اقتصاد ما که حتماً با توجه به مختصاتی که عرض کردم الآن ما داریم یعنی تحریم، چشم انداز باقی بودن تحریم ها، کاهش صادرات نفت، کاهش اصلاً قیمت واقعی نفت در دنیا اگر شما در یک روند بلند مدت نگاه بکنید اینها تحلیل برده ما را به لحاظ ارزی در مقایسه با گذشته پس حتماً روند نرخ ارز در اقتصاد ما روند رو به بالایی است همانطور که ارز کردم اقتصادی هستش شما که حتی ارز تثبیت شده در اقتصاد باز ۱۵ درصد تورم هم داری پس این هم میآید دوباره مینشیند روی نرخ ارز، پس روند افزایش نرخ ارز یک روند طبیعی است اقتضاء این اقتصاد اقتضاء وضعیتی که ما داریم هنر ما این است که آن نرخ.
مجری: آقای غلامی همین را میگویند دیگر میگویند شما تثبیت میگویید نکنیم برود بشود مثلاً ۲۰۰ هزار تومان.
درودیان: نه شما نباید بگذارید بشود ۲۰۰ هزار تومان نکته همین است نکته این است که شما اگر تثبیت هم بکنید در نرخ ۵ هزار تومان اگر نرخ ارز بازار بشوئد ۲۰۰ هزار تومان کالا و خدمات به میزان قابل توجهی بر اساس همان ۲۰۰ هزار تومان چوب میخورد اتفاقاً.
مجری: پس چه کنیم؟
درودیان: عرض میکنم کنترل رفتارهای نرخ ارز آزاد به نحوی که شما ببینید ما منابع ارزی قابل توجه ما مسئله مان این است که اساساً نرخ ارز بازار آزاد را تا حد زیادی به رسمیت نمیشناسیم ما منابع ارزی قابل توجهی داریم اگر ما بیاییم ارزمان را در نرخهای پایین بدهیم که خب طبیعتاً.
مجری: یعنی بانک مرکزی مداخله داشته باشد در نرخ پایین؟
درودیان: نه تثبیت کند اصلاً تثبیت کند در نرخ پایین، منابع ارزی شما از دست میرود و امکان کنترل بازار آزاد را هم از دست میدهید یعنی تثبیت ارز خودش یک پایهای است برای اینکه قیمتهای بازار آزاد از کنترل خارج میشود.
مجری: آقای غلامی شما این را قبول دارید؟
غلامی: بله، اما چی میدهیم چی میگیریم من میگویم یک طرفش فروپاشی اقتصاد است یک طرفش از دست رفتن ذخایر و منابع کشور است نیروی انسانی کشور دارد مهاجرت میکند به خاطر ارز گران، منابع کشور دارد دیفلیت میشود تخلیه میشود به خاطر ارزان گران این طرف فروپاشی اقتصاد است این طرف تثبیتی است که ممکن است چند میلیارد فساد داشته باشد کدامش را انتخاب میکنیم؟ من عاقلم من تثبیت را انتخاب میکنم.
مجری: خب ۹۷ هم تثبیت داشتیم الآن هم تثبیت را داریم.
غلامی: نه ما هیچ وقت تثبیت نکردیم.
بانک مرکزی به اسم تثبیت ارز آمد، ولی عملاً صندلی خودش را تثبیت کرد
مجری: الآن ۲۸ تومان تثبیت نیست از نظر شما؟
غلامی: نه شما چند تا نرخ امروز دارید؟ ۴ و ۲۰۰، ۲۸ و ۵۰۰، ۳۸ و ۵۰۰، ۴۲ تومان، ۵۱ تومان، ۴۸ تومان این تثبیت است اسمش؟! این تثبیت نیست که این شعارزدگی است، بانک مرکزی به اسم تثبیت آمد، ولی عملاً صندلی خودش را تثبیت کرد چیزی را تثبیت نکرد یک مقدار گذاشته برای اینکه مثلاً جواب بعضیها را بدهد که سفرهی مردم همچین آسیب نبیند آن هم که اصلاً هیچ مکانیزم نظارتی روی آن نیست تثبیت یعنی که یک نرخ داشته باشیم از نرخ حمایت کنیم.
مجری: آنچه نرخی باشد از نظر شما؟
غلامی: من نرخ را صحبت میکنم پس الآن پذیرفتیم که بازار نباید رها باشد ، اگر بازار نباید رها باشد باید یکی دخالت کند، اگر باید یکی دخالت کند در یک قیمتی باید دخالت کند اگر قیمت دخالت کند حدود تثبیت است اسمش، حدودش تثبیت میشد.
مجری: فقط تا رد نشدیم یعنی شما میگویید ۳۸ تومانی را مثلاً بگذارد کنار ۲۸ تومان را بگذارد کنار، ۴ و ۲۰۰ را کلاً بگذارد کنار به چه عددی برسیم؟
غلامی: به یک نرخ برسد نرخی که ما به آن میگوییم اقتصاد سُوشال وِلفِر رفاه اجتماعی را افزایش بدهد چه نرخی رفاه اجتماعی را افزایش میدهد ببینید ارز از یک طرف به بازار مصرف کننده وارد میشود از یک طرف به بازار تولید وارد میشود.
مجری: زمانی ۴ و ۲۰۰ هم همین بود دیگر، ما فقط ۴ و ۲۰۰ را داشتیم ارز دیگری نداشتیم.
غلامی: من الآن داستانش را برای شما میگویم آقای معاون اول وقت رئیس جمهور یک روز صبح بلند شدند گفتند ما میخواهیم ارز را تثبیت کنیم در ۴ و ۲۰۰، از ایشان باید بپرسیم که شما برای اینکه تثبیت کنید ۴ و ۲۰۰ آیا محاسبه کردید چقدر نیاز واقعی کشور است؟ چقدر ارز واقعی کشور است؟ چه تدابیری اندیشیده اید؟ کدام کالاها باید در لیست قرار بگیرند؟ کدام کالاها نباید در لیست قرار بگیرند؟ آقا چوب از روسیه وارد میکرد تا دیروز بدون ارز ۴ و ۲۰۰ آمد در صف ۴ و ۲۰۰ در ثبت سفارش نشست تثبیت مقتضیاتی لوازمی دارد این جور نیست که.
مجری: پس معتقدید که آن شیوهی تثبیت، تثبیت غلطی است.
غلامی: اصلاً تثبیتی نبوده شعار بوده حرف بوده.
مجری: خب پس رو تثبیت چی هست؟
غلامی: الآن میگویم، وقتی ۴ و ۲۰۰ را اجرا کردند یک دفعه دیدند ثبت سفارش چند برابر شد خب منطقی است باید اینها را مدیریت کرد لوازم تثبیت این است گفتم چی را داریم اقتصاد را نجات میدهیم از فروپاشی و الا اقتصاد فرومی پاشد از کُلَپس نجات میدهیم لوازمش، بعد آمدند گفتند که آقا میشود ما کشاورزی داریم از این ۴ و ۲۰۰ معاف باشیم؟ گفت بله شما بشوید ۵ و ۷۰۰، همین طور تکه تکه، بعد در عرض چند سال شاید نزدیک ۲ سال یک دفعه ۶ تا نرخ جدید ایجاد شد این اسمش تثبیت بود؟
مجری: حالا فکر کنید الآن امروز ما میخواهیم شما مثلاً اختیار این را دارید که ارز را تثبیت بکنید در چه نرخی این کار را انجام میدهید و آن الزاماتی که میگویید چی هست؟
غلامی: من اگر باشم الآن بخواهم شروع کنم اول که جهت ارز را معکوس میکنم با چه کاری، اول اینهایی که من میگویم آقای درودیان رد نمیکند هیچ کس رد نمیکند اول چقدر منابع ارزی برای قاچاق تقاضا وجود دارد؟ ۲۰ میلیارد دلار، جلوی قاچاق کالا را میگیرم جلوی قاچاق کالا، لوازم غیر ضروری را میگیرم.
مجری: چه جوری میگیرم؟
غلامی: خب با لوازمی که دارد خیلی امکانش وجود دارد جلوی قاچاق کالا را ما این همه بندر داریم میتوانیم مدیریت کنیم شوتیاژ را جلویش بگیرید نصف میشود.
مجری: پس تا اینجا آقای درودیان قبول نکرد. گفتید آقای درودیان تا اینجا را قبول میکند.
غلامی: ایشان قبول دارند که بخشی از تقاضای ارز موجب قاچاق است میگویند جلویش را نمیتوانند بگیرند درست است؟
درودیان: بله
مجری: این هم با دکمه نمیشود مثلاً ما امروز بگوییم که جلوی قاچاق گرفته شود؟
غلامی: میشود ما مرز زمینی مان مشخص است مرز دریایی مان مشخص است بنادرمان مشخص است اینجا ۲۰ میلیارد.
مجری: در دولت سیزدهم هستیم یعنی تا این ۱۳ تا دولت هیچکدام .. نداشتند.
غلامی: اجازه بدهید آقاجان کل گمرکات کشور ۱۴۷ نقطهی گمرکی دارید چقدر واردات انجام میدهند؟ حدود ۵۰ میلیارد دلار، چطوری ۲۰ میلیارد دلار میتواند غیر از مبادی گمرکی وارد بشود؟ ۲۰ میلیارد دلار میدانید چند تا کامیون میشود چند تا کشتی میشود، این جوری که نیست که، میشود، امکان دارد باید وارد بشویم اصلاً شما ورود به آن نمیکنید.
مجری: یعنی الآن دولت فعلی هم عزمی ندارد از نظر شما؟
غلامی: نه عزمی ندارد.
مجری: پس این اولی آن، قاچاق.
غلامی: دوم اینکه ۲۰ میلیارد دلار اینجاست ۱۰ میلیارد دلار خروج سرمایه است خروج سرمایه را جلویش را میگیرند با پیمان سپاری شدید.
مجری: چه جوری؟
غلامی: بخش عمدهای از آن را میگیرند پیمان سپاری میکنم.
مجری: پیمان سپاری صد درصدی؟
غلامی: منابع خروج صنعت کجا تعیین میشود؟ چه جور سرمایه خارج میشود؟
مجری: با چه قیمتی برگردانند آن وقت؟
غلامی: الآن عرض میکنم آن هم همان نرخ بهینه است دیگر، آن نرخ بهینه است، همان نرخ بهینه است. وقتی پیمان سپاری ارز از صد درصدی اجرا میکنم میگویند اجرا نمیشود امکانش نیست، چرا امکانش نیست؟ شما وقتی کالایی صادر میشود و کالایی وارد میشود حداقل در ۱۰ نقطه امکان نظارت داری حداقل، از گواهی مبدأ تا گمرک کشتیرانی تا تأمین مالی آن.
درودیان: به چند نفر ما باید نظارت کنیم ما.
غلامی: مهم نیست.
درودیان: نه مهم است.
غلامی: سیستم طراحی میکنند اصلاً نیاز به آدم نیست، سیستم طراحی میکنند.
درودیان: خب الآن ما یک دانه نان را امتحان کردیم همین سیستمی که طراحی کردیم الآن شما میروید نانوایی ۵ تا نان میکشد ۲ تا نان تا ۳ تا نان میدهد به شما.
غلامی: شما نان دانه اش هزار تومان است من صحبت از ۲۰ میلیارد دلار میکنم. تازه میگویند ما انجام دادیم موفق شدیم که.
درودیان: نتیجه اش این است شما رو هر تراکنشی باید بروی به ایستی ببینی خریدار و فروشنده چه کار میکنند.
غلامی: اول عدد تعیین میکنم بعد آدم تعیین میکنم ببین شما ۳۰، ۴۰ هزار تا تاجر دارید که کارت بازرگانی دارند ۳۰، ۴۰ هزار نفرند ۳۰ تا استان پراکنده اند هر استانی میشود هزار نفر شما نمیتوانید روی اینها نظارت کنی؟
درودیان: آن کالا میشود نهاده تولید برای مرحلهی بعد دیگه دوباره مرحله بعد هم نظارت میخواهد.
غلامی: همهی واحدهای تولیدی کشور شناسنامه دارند.
درودیان: یعنی به همه نظارت کنیم از اول تا آخر.
غلامی: هست الآن امکان، آقا اصلاً واحد تولیدی حالا میخواهد تسهیلات بگیرد باید شناسنامه داشته باشد گواهی پروانه بهره برداری دارد پروانه تأسیس دارد آدم هایش هر روز در تأمین اجتماعی. میفرستند.
درودیان: صحبت قیمت است الآن نانوا به ما میگوید نان ۳ تومان، نانوا میگوید که آقا نان ۵ تومان است تو میگویی یک دانه اضافه بشود ۱۰ تا نایلون بکش، ما چه جوری میخواهیم آن را کنترل کنیم. الان دارد اتفاق میافتد دیگر. خطا نیست خطا سیستمی است.
مجری: دومی هم قبول نکردید پیمان سپاری صد درصدی را؟
درودیان: نه پیمان سپاری اگر در نرخ پایین باشد اصلاً صادرات را کاهش میدهد اصلاً بدتر میکند وضعیت را.
منبع: خبرگزاری صدا و سیما
کلیدواژه: ارز اقتصاد نوسان تثبیت دولت شاخص قیمت تورم کارشناس اقتصادی ۲۰ میلیارد دلار ۲۰۰ هزار تومان نرخ ارز بازار ارز را تثبیت صادر می کنند اجازه بدهید برای اقتصاد سیاست تثبیت پیمان سپاری فکر می کنید وارد می شود سال هایی شود مجری بازار آزاد جلوی قاچاق آقای غلامی منابع ارزی من می گویم عرض می کنم نظر شما تثبیت ارز شما غلامی ارز ارزان آن سال ها ما غلامی آن چیزی قیمت ها ی تثبیت ۴ و ۲۰۰ چه جور یک نرخ سفره ی ی کالا رها کن یک طرف عرضه ی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۳۸۱۸۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
چرا ایران تحریمناپذیر است؟
ایران تحریمناپذیر است. این گزاره قابل تامل و مهمی است که رئیسجمهوری روز یکشنبه در افتتاحیه نمایشگاه توانمندیهای صادراتی (ایران اکسپو ۲۰۲۴) بیان و در تبیین چرایی آن هم به این موضوع اشاره کرد که جوانان و متخصصان داخلی، در سالهای گذشته توانستهاند با نوآوری و ابتکارهای خاص علاوه بر تامین نیازهای ضروری کشور، دریچههای صادراتی جدید به روی دنیا باز کنند. رئیسجمهوری همچنین با تاکید بر اینکه برگزاری نمایشگاه توانمندیهای صادراتی گواه تحریمناپذیربودن جمهوری اسلامی ایران است، گفت: «تحریم در ایران اسلامی با اراده پولادین مردم هرگز به نتیجه نرسیده و پس از این هم نخواهد رسید. برگزاری این نمایشگاه همچنین نشاندهنده آن است که طرحهای شیطانی منزویکردن ایران هرگز به نتیجه نرسیده و نخواهد رسید.»
رئیسی همچنین این نمایشگاه را رونمایی از دستاوردها و توانمندیهای جوانان کشورمان در تلاش برای تبدیل تحریمها و تهدیدها به فرصت، توصیف و تصریح کرد: «به تعبیر دیگر ترجمان این نمایشگاه و رویداد بزرگ اقتصادی آن است که ما توانستیم و باز نیز میتوانیم.» بر این اساس، اظهارات رئیسی را میتوان بازتاب تغییر و تحولات سرنوشتساز سالهای اخیر اقتصاد ایران دانست، یعنی دقیقا همان نقطه عطفی که طراحان و معماران تحریمهای یکجانبه و حداکثری گمان میکردند با به راه انداختن آنچه کارزار فشار حداکثری نام گذاشتند، میتوانند جریان تولید و تجارت را در کشور به کلی فلج کنند و درنهایت به خواسته خود که همان از بین بردن توان سیاسی و نظامی کشور بود، دست پیدا کنند و مردم را در برابر حاکمیت قرار دهند، اما کارنامه سالهای اخیر نشانگر شکست ابرتحریمهایی است که به گمان تحلیلگران بینالمللی اگر نسبت به هر کشوری اعمال شده بود، فروپاشی ساختار اقتصادی آن کشور ظرف چندماه قطعی بود.
هدفگذاری ایران برای اقتصاد عاری از نفت
برهمین اساس، رهبر انقلاب نیز در سال ۹۸ و در اوج فشارهای تحریمی در یکی از بیانات خود فرمودند: همین تحریم میتواند یک فرصت باشد که [پیش از این هم]بوده و بعد از این هم میتواند فرصت باشد. میتواند اقتصاد کشور را از اتکا به نفت نجات دهد و بند ناف اقتصاد را از نفت قطع کند. عمده مشکلات اقتصادی ما به خاطر وابستگی به نفت است. وابستگی به نفت باعث شده که برای پیشرفت کشور، استعداد و نیروی داخل توجه چندانی نشود اگر بتوانیم این کار را بکنیم، بهترین فرصت را به دست آوردهایم. باهوشهای آمریکاییها هم توجه به این نکته دارند و دیدم در گزارشی توصیه کرده بودند که نگذاریم ایران اقتصاد بدون نفت را تجربه کند، یک راه پشتی درست کنید که ایران بهکلی از نفت منقطع نشود، چون میرود بهکلی دنبال اقتصاد غیرنفتی.
ناکامی نقشه فروپاشی با وجود کاهش کیفیت زندگی مردم
به باور کارشناسان، هرچند ایران در طول ۴۵ سال گذشته عملا زیر شدیدترین فشارهای تحریمی آمریکا و اروپا قرار داشته است، اما از سال ۲۰۱۱ و اعمال تحریمهای نفتی که سودای صفرشدن صادرات نفت را داشت، این استراتژی دنبال میشد که قطع کامل درآمدهای ارزی حاصل از فروش نفت آن هم در شرایطی که بیش از ٩٠درصد بودجه وابسته به آن بود، حتی امور روزمره مردم هم دچار آسیب جدی شود تا در سایه وقوع آشوبهای داخلی و سرخوردگی از ناتوانی در تهیه دارو و غذا، خواستههای نامشروع غرب از جمهوری اسلامی پای میز مذاکره تحمیلی وصول شود. در هر صورت با عبور از سالهای سخت تحمل فشارهای بیرونی، نقشه شوم طراحان تحریم آنطور که انتظار داشتند پیش نرفت و ایران توانست با بهرهگیری از توان داخلی و ایجاد فرصتهای جدید نیازهای فوری را برطرف کند.
برای نمونه طراحان تحریم بنا داشتند صنایع مادر کشور نظیر نفت، پتروشیمی، خودروسازی، فولاد، لوازم خانگی، سیمان و... را از کار بیندازند، اما در نقطه مقابل پیش گرفتن راهبردهای جدید نهتنها این صنایع را از کار نینداخت که حتی برآیند یک دهه گذشته نشان میدهد در برخی از حوزهها تحریم به جای نغمت به نعمت تبدیل شد و استعدادهایی بروز پیدا کرد که در شرایط عادی هیچگاه مجال بروز آن پیدا نمیشد. البته ناگفته پیداست که هرچند آرزوی خامفروپاشی اقتصاد ایران نقش بر آب شده، اما تحریم اساسا آسیبهایی به کیفیت زندگی مردم هم زده و رشد اقتصادی کشور هم به ویژه در دهه ٩٠ برمبنای برنامههای توسعه و سند چشمانداز پیش نرفته که این مسئله در واقع همان محرومماندن کشور از درآمدهای ارزی مناسب و یا بسیاری از تکنولوژیهای جدید جهانی در بخش صنعت است. برای مثال مطابق آمارها در سال ٢٠٢١ رقم درآمد سرانه ملی مردم ایران ٥٣٤٣ دلار اعلام شده بود که مطمئنا اگر جریان تحریمهای یکجانبه نبود رفاه ایرانیان در وضعیت دیگری قرار داشت. بهعلاوه در دیگر شاخصهای کلان مانند نرخ ارز، تورم، بیکاری و تشکیل سرمایه جدید هم اوضاع باب میل مردم و سیاستگذاران نبوده است. البته بخش بزرگی از شوکهای وارد شده به اقتصاد ایران زیرپوست تحریمها، همان مصیبت تکمحصولی و نفتی بودن اقتصاد کشور بوده که چالشهای بزرگی برای کشور ایجاد کرده است.
تنوع بخشیدن به محصولات صادراتی ناجی کشور شد
در این میان، تغییر ریل سیاستگذاری و تنوعبخشیدن به سبد محصولات صادراتی توانسته تا حدود زیادی ضربهگیر تحریمها باشد، ضمن اینکه روند بودجهنویسی در سالهای اخیر و پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم هم تغییرات شگرفی داشته که در آن سهم درآمدهای نفتی از بودجه بسیار کمتر از سالهای قبل شده و حتی دولت با اتخاذ تصمیمات شجاعانه مانند ایجاد پایههای مالیاتی جدید، اصلاح نظام اداری، بهبود محیط کسبوکار و مقابله با فساد که برخی ناظران و تحلیلگران آنها را غیرممکن میدانستند، توانسته دیوار بلند تحریمها را از سر راه بردارد.
ضمن آنکه نمیتوان این تغییر رویه بزرگ را نادیده گرفت که سیاست مذاکره با امید به رفع تحریم تبدیل به آخرین و کماهمیتترین راهبرد دولت سیزدهم شده و این باور به وجود آمده که با اتکا به امکانات داخلی و بهرهگیری از دانش متخصصان داخلی میتوان منافعی برای کشور کسب کرد که پای میز هیچ مذاکرهای پیدا نشده و نخواهد شد. میتوان اینگونه تعبیر کرد که اجرای سیاست اقتصاد مقاومتی و قطعکردن نفت از بند ناف اقتصاد و حذف خودتحریمیها میتواند سفره مردم را هم دچار تغییر کند که این مسئله در صدر اولویتهای کشور قرار گرفته است.
روایت طراحان و معماران تحریم از ناکارآمدی فشارها
در کتاب «تحریمها چطور کار میکند؟ ایران و آثار جنگ اقتصادی» که اخیرا منتشر شده، آمده است: باراک اوباما با ممانعت از تجـــارت ســایر کشورها با ایران در سال۲۰۱۱ ماهیت تحریمهای ایالات متحده را تغییر داد. تحریمهای اوباما منبع اصلی درآمد ارزی ایران یعنی فروش نفت را مختل کرد. این تحریمها همچنین موجب قطع ارتباط بانکهای ایرانی از جمله بانک مرکزی با سیستم مالی بینالمللی شد. تا به امروز، تاثیر اقتصادی تحریمها با آنچه تشکیلات محافظهکار جنگطلب آمریکا پیشبینی میکردند فاصله زیادی داشته است. بهطور قطع، تحریمها به دو دهه رشد اقتصادی ثابت پایان داد، اما تحریم نه باعث فروپاشی اقتصاد شد و نه قیامهای تودهای برای فشار جدی بر دولت را به وجود آورد.
انعطاف نسبی اقتصاد و تصمیم برای اجازه دادن به کاهش ارزش پول، به شروع -تاکنون بسیار کم- بازسازی اقتصادی به دور از صادرات نفت و به سمت تولید داخلی کمک کرد. بهرغم کاهش منابع، دولت از مکانیسم حمایت اجتماعی خود برای محافظت از فقیرترین خانوارها در برابر گرسنگی و سقوط به فقر شدید استفاده کرد. همچنین ریچارد نفیو، مقام سابق وزارتخارجه آمریکا که به عنوان معمار تحریمهای هستهای علیه ایران شناخته میشود، با اشاره به پیشبینیهای نادرست دولت ترامپ مبنی بر فروپاشی ایران طی چند ماه تاکید کرد: «دولت ترامپ از ثبات نسبی حکومت ایران سرخورده شد». نفیو نوشته است: «سال ۲۰۱۸، اظهارنظرهای گستردهای از مقامهای ارشد آمریکایی با این مضمون شنیده میشد که ایران تنها چند ماه و چند ضربت شدید برای فروپاشی فاصله دارد. اعتراضات و آشفتگیهای سیاسی در این کشور ادامه دارند، اما هیچ نشانه معقولی از وجود ناآرامیهای استثنایی در آن دیده نمیشود.»
در ادامه یادداشت مقام سابق آمریکایی آمده است: «حکومت، از لحاظ سیاسی، استحکام معقولی دارد و هیچ نشانهای از جدایی نیروهای امنیتی از آن دیده نمیشود.» نفیو در کتاب «هنر تحریمها؛ نگاهی از درون میدان» مینویسید: «استقامت در برابر درد تحریم اقتصادی، همان توانایی است که یک اقتصاد در عین از دست دادن بسیاری از ظرفیتهای تولیدی خود برای ادامه حیات دارد. مانند گروهان نظامی که حتی در صورت از دست رفتن آن، یک ارتش میتواند کار خود را پیش ببرد. اهمیت داشتن روش و راهبرد برای استقامت در کشور هدف این است که وقتی راهبردهایی برای حفظ استقامت وجود داشته باشد، کشورهایی که در معرض تحریم قرار میگیرند، عزم خود را بالاتر برده و جایگاه خود را در این زمینه تقویت میکنند.»
ایران در برابر تحریم واکسینه شده است
یک کارشناس برجسته ایتالیایی در حوزه اقتصاد نیز با اشاره به پویایی و رشد اقتصادی ایران طی سالهای اخیر تصریح کرد که تحریمهای یکجانبه غرب علیه ایران به اقتصاد این بلوک آسیب زده و موجب شده است تا شرکتهای غربی از بازار بزرگ ایران محروم شود. وضعیتی که به گفته او، شرکتهای غربی را شاکی کرده است.
«جیانکارلو الیا والوری» طی یادداشتی تحلیلی مینویسد: «در حالی که اینجا در ایتالیا برای پیروی از دستورات ایالات متحده آمریکا مغزمان را کار میگیریم، فرقی هم نمیکند که روسایجمهورش خوب، بد یا حتی خوابآلوده باشد، اقتصاد ایران به توسعه خود ادامه میدهد.» والوری در گزارش خود نتیجهگیری کرده است: «تحریمها و محدودیتهای یکجانبه برخی کشورهای غربی علیه ایران به اقتصاد غرب آسیب وارد کرده است، زیرا این تصمیم موجب گردیده تا شرکتهای غربی از بازار ایران دور شوند. این وضعیت به طور خاص بسیاری از کارآفرینان و شرکتهای اسپانیایی را شاکی کرده است.
این درحالی است که جمهوری اسلامی ایران پس از اعمال تحریمها، جایگزینهایی برای شرکتهای غربی پیدا کرده و از کشورهای دیگر کالا میخرد، اما بحران اقتصادی در کشورهای اروپایی باعث شده است که شرکتهای اروپایی از تصمیمهای سیاسی برخی دولتهای اروپایی تحت هدایت دیگران (eterodiretti)، ناراضی باشند.»
آگاته دمارایس، دانشآموخته اقتصاد و عضو ارشد اندیشکده «شورای اروپایی روابط خارجی»، نیز در تازهترین کتاب خود تشریح میکند که چرا تحریم در بیشتر موارد اثر معکوس بر جای میگذارد. به گفته دمارایس، اثر استفاده بیرویه از تحریم مانند استفاده بیرویه از آنتیبیوتیک است و موجب افت اثرگذاری آن میشود و مقاومتها نسبت به آن را افزایش میدهد. در صورت عدمرعایت این پنج عامل، کشورهای تحریمشونده با تدابیری که میاندیشند، علاج را قبل از وقوع حادثه می یابند و با ایجاد شبکههای مالی مستقل، کار خود را پیش میبرند. دمارایس این رفتار را به واکسیناسیون تشبیه میکند و معتقد است روسیه و ایران تا حد زیادی دچار چنین وضعیتی هستند. به گفته او، کشورهای تحت تحریم به سه طریق میتوانند تحریمهای آمریکا را دور بزنند. در وهله نخست آنها میتوانند دلار را را کنار بگذارند که با توجه به گستردگی استفاده از آن در معاملات، اقدام دشواری است.
در وهله دوم، آنها میتوانند ساخت یک شبکه جایگزین سوئیفت را پیگیری کنند. چین این راهحل را از طریق راهاندازی شبکه «سیپس» پیگیری کرده است و حجم معاملات آن به یکصدم شبکه سوئیفت میرسد. درنهایت رمزارز بانکهای مرکزی آخرین ابزاری است که کشورهای تحریمشده میتوانند از آن استفاده کنند.
مسیر خنثیسازی کامل تحریمها چیست؟
در یکجمعبندی کلی میتوان اینطور بیان کرد که با عبور از جنگ اقتصادی یکجانبه علیه ایران حالا فرصتی فراهم شده است که میتوان در بستر انجام اصلاحات اقتصادی و تقویت تولید ملی، به تحقق رشد اقتصادی بالا در سالهای آینده خوشبین بود.
در واقع اگر کجرویهای مزمن گذشته نظیر خامفروشی منابع و ثروتهای بیننسلی، ولنگاری نظام بانکی و بیتوجهی به بخشهای مولد برطرف شود، این انتظار واقعبینانه وجود دارد که شرایط معیشتی مردم و اهداف ذکرشده در برنامه جدید توسعه هم محقق شود.
گذشته از اعتراف سناریونویسان تحریمی به ناتوانی در ویرانکردن بنیه اقتصادی کشور، به طور کلی مهمترین محورهای پیگیریشده در دولت سیزدهم برای خنثیسازی کامل تحریم را هم میتوان در این محورها جستوجو کرد که لازم است با ارزیابی و کنترل دائمی، به شکل ویژه از سوی نظام تصمیمگیری و اجرایی دنبال شود:
- رفع ناترازیهای موجود در اقتصاد از جمله ناترازی در شبکه بانکی، ناترازی انرژی و ناترازی در صندوقهای بازنشستگی
- تقویت بازارهای صادراتی جدید و استفاده از فرصت پیوستن به اتحادیههای منطقهای و جهانی اوراسیا و بریکس
- تقویت اقتصاد دانشبنیان و ایجاد انگیزه برای نخبگان
- کنترل جدی بازارهای دارایی و حذف انگیزههای سفتهبازانه از طریق خرید و فروش طلا و ارز
– تقویت روابط تجاری با کشورهای همسایه، آفریقا، آمریکای جنوبی و ایجاد قراردادهای دائمی برای صادرات محصول غیرنفتی و دارای ارزش افزوده
- مقابله با ابرچالش کمآبی و احیای محیطزیست
- بهبود محیط کسبوکار با هدف افزایش مشارکت مردم و بخش خصوصی در اقتصاد
- پیگیری مبارزه با جریانهای مافیایی و ذینفوذ به قصد حذف کامل موریانه فساد از بدنه اقتصاد کشور.
جغرافیای اقتصادی ایران تحریمناپذیر است
یک کارشناس اقتصادی در مورد تحریمناپذیر بودن اقتصاد ایران گفت: «اقتصاد ایران در دوران تحریم دچار افول و کاهش چشمگیر رشد اقتصادی شد، اما هیچگاه سقوط نکرد؛ دلیل این مسئله تنوع بالای محصولات تولیدی در داخل کشور است که حتی نسبت به کشورهای همسایه و کشورهای حوزه خلیجفارس دارای تفاوتهای بسیاری هستیم، چراکه این کشورها تنها به نفت متکی هستند، اما ایران با کشاورزی، معادن، صنعت پتروشیمی و دیگر صنایع توانسته روی پای خود بایستد و علاوه بر تامین نیازهای داخلی، توسعه صادرات و کشف مقاصد جدید صادراتی را دنبال کند.»
علی حیاتنیا بیان کرد: «شرایط اقلیمی و جغرافیای اقتصادی ایران باعث شده تحریمها و جنگ اقتصادی آمریکا و اروپا به نتیجه نرسد، برای مثال ایران در برخی محصولات کشاورزی جزو برترین کشورهای جهان است یا در حوزه محصولات معدنی پیشرو هستیم، بنابراین با چنین ویژگیهایی نمیتوان تصور کرد اقتصاد ایران زمینگیر شود.» این کارشناس اقتصادی افزود: «البته باید به این نکته توجه کرد که برای به حداقل رساندن اثر تحریمها، باید زنجیره ارزش محصولات را تکمیل و نفت را از بودجه کشور تا حد ممکن حذف کرد، همچنین اصلاحات ساختاری را در نظام اقتصادی و صنایع کشور انجام داد.» حیاتنیا تاکید کرد: «با انجام اصلاحات عمیق اقتصادی و رفع نقاط آسیبپذیر میتوان به این موضوع خوشبین بود که دیگر با اعمال تحریم دچار نوسانات در سطح بازار و کلیت اقتصاد نباشیم.»
منبع: شهروند
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردی